Pęcherz moczowy

Pęcherz moczowy to pojedynczy narząd umiejscowiony w części środkowej podbrzusza, którego główną funkcją jest magazynowanie moczu. U zdrowego człowieka może on pomieścić od 250 do 500 ml moczu. Ściana pęcherza składa się z kilku warstw.

W pęcherzu moczowym mogą rozwinąć się różne typy nowotworów, z których najczęściej rozpoznaje się raka urotelialnego, nazywanego również nowotworem z komórek przejściowych (ang. transitional cell carcinoma - TCC). Rzadziej występujące typy nowotworów pęcherza to: rak płaskonabłonkowy, gruczolakorak oraz rak drobnokomórkowy.

Na przestrzeni lat 2013–2022 coroczna liczba nowych przypadków pozostawała na stałym poziomie (z wyjątkiem niewielkiego spadku w 2020 r. wywołanego prawdopodobnie przez pandemię COVID-19). Nowotwór pęcherza moczowego występuje zdecydowanie częściej u mężczyzn niż u kobiet. W Polsce, pod względem częstości zachorowań, zajmuje 5. miejsce u mężczyzn i 13. miejsce u kobiet.

Dokładna przyczyna powstawania raka pęcherza moczowego nie została jeszcze w pełni poznana, ale znane są czynniki zwiększające ryzyko zachorowania. Najważniejszym z nich jest palenie tytoniu, ale istotną rolę odgrywają także czynniki zawodowe i środowiskowe.

Obecnie nie ma w pełni skutecznego sposobu, który pozwalałby całkowicie zapobiec zachorowaniu. Można jednak znacząco zmniejszyć ryzyko poprzez świadome działania i zdrowy styl życia. Najważniejszym czynnikiem wpływającym na obniżenie ryzyka zachorowania jest zaprzestanie palenia tytoniu.

Objawy raka pęcherza moczowego mogą różnić się u poszczególnych osób. Najczęstszym objawem jest obecność krwi w moczu, czyli tzw. krwiomocz. W części przypadków ilość krwi w moczu jest na tyle mała, że nie powoduje zmiany koloru moczu i jest możliwa do wykrycia dopiero podczas badania laboratoryjnego moczu (jest to tzw. krwiomocz mikroskopowy).

Podstawowym badaniem w diagnostyce nowotworów dróg moczowych jest badanie ogólne moczu, które pozwala wykryć obecność krwi oraz ocenić jej nasilenie. W trakcie diagnostyki wykonuje się również badanie bakteriologiczne moczu (posiew), aby wykluczyć zakażenie układu moczowego. Warto pamiętać, że obecność infekcji układu moczowego nie wyklucza współistnienia raka dróg moczowych.

Postępowanie lecznicze zależy od wyników szczegółowej diagnostyki, która pozwala określić stopień zaawansowania choroby, w tym głębokość naciekania nowotworu w ścianę pęcherza. Stopień zaawansowania nowotworu to ocena jego miejscowego naciekania, węzłów chłonnych oraz obecności zmian o charakterze przerzutowym.

Postępowanie po leczeniu raka pęcherza moczowego obejmuje obserwację. W tym okresie pacjent powinien regularnie poddawać się badaniom kontrolnym, których celem jest jak najwcześniejsze wykrycie ewentualnego nawrotu choroby. Systematyczna kontrola pozwala na szybkie rozpoznanie wznowy nowotworu i wdrożenie odpowiedniego leczenia, co może znacząco wpłynąć na dalszy przebieg choroby i rokowanie.

Rokowanie w przypadku raka pęcherza moczowego zależy od wielu czynników, takich jak stopień zaawansowania choroby, rodzaj nowotworu, stopień złośliwości komórek oraz wiek i ogólny stan zdrowia pacjenta. Istotne znaczenie ma to, czy rak nie nacieka ściany mięśniowej pęcherza, czy też rozprzestrzenił się do ściany mięśniowej lub poza nią.