Postępowanie po leczeniu i rehabilitacja

    Data aktualizacji: 2025-02-19

    Leczenie raka piersi jest skomplikowanym procesem, który wymaga różnorodnych działań medycznych, takich jak chirurgia, radioterapia, chemioterapia, terapia celowana, immunoterapia i hormonoterapia. Jednak równie istotnym elementem terapii jest okres po leczeniu, kiedy pacjentka zmaga się z jego skutkami, zarówno fizycznymi, jak i emocjonalnymi. Postępowanie po leczeniu raka piersi koncentruje się na monitorowaniu stanu zdrowia, zapobieganiu nawrotom choroby, poprawie jakości życia oraz wsparciu emocjonalnym, które jest nieodzownym elementem w drodze do pełnej regeneracji.

     

    Regularna kontrola — klucz do wczesnego wykrywania nawrotów

    Po zakończeniu leczenia raka piersi jednym z najważniejszych elementów jest systematyczne monitorowanie stanu zdrowia pacjentki, aby wykryć ewentualne nawroty choroby. Regularne wizyty kontrolne u lekarza są kluczowe, aby zauważyć nieprawidłowe zmiany. Zazwyczaj pierwsze kontrole — w okresie od dwóch do trzech lat po zakończeniu leczenia — odbywają się co trzy do sześciu miesięcy, a następnie co rok.

    Większość nawrotów raka piersi wykrywana jest na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego i mammografii, które stanowią podstawowe i nieodzowne elementy badań kontrolnych. W razie potrzeby uzupełniająco wykonuje się ultrasonografię (USG) piersi lub densytometrię kości (badanie obrazowe określające gęstość mineralną kości oraz zawartość składników mineralnych w kośćcu). Aktualne wytyczne nie rekomendują rozszerzania diagnostyki o dodatkowe badania obrazowe lub laboratoryjne w celu wykrycia bezobjawowych przerzutów, gdyż nie przekłada się to na długość ani jakość życia pacjentek.

    Zalecenia dotyczące obserwacji po leczeniu radykalnym: samobadanie piersi co miesiąc, wizyty lekarskie przez pierwsze 2 lata co 3–4 miesiące, 3–5 lat co 6–8 miesięcy, a po upływie 5 lat co 12 miesięcy, mammografię co 12 miesięcy. Densytometrię przeprowadza się co 12–24 miesiące, a inne badania obrazowe i laboratoryjne przeprowadzane są w przypadku podejrzenia przerzutów. Zaleca się utrzymanie wskaźnika BMI w przedziale 20–25.

     

    Zdrowie psychiczne równie ważne jak fizyczne

    Po leczeniu raka piersi, pacjentki często borykają się z problemami emocjonalnymi i psychologicznymi, które są naturalną reakcją na traumatyczne doświadczenia związane z chorobą. Stres, lęk przed nawrotem nowotworu, obniżona samoocena, a także zmiany w wyglądzie ciała (np. po mastektomii) mogą wpłynąć na jakość życia pacjentki i jej samopoczucie. Wsparcie psychologiczne, zarówno w formie psychoterapii, jak i grup wsparcia, odgrywa kluczową rolę w procesie rehabilitacji.

    Psychoterapia, szczególnie terapia poznawczo-behawioralna (polegająca na modyfikacji sposobu myślenia i zachowań), pomaga radzić sobie z lękiem, depresją i stresującymi myślami. Wiele ośrodków onkologicznych oferuje specjalistyczne programy wsparcia psychologicznego, w tym sesje indywidualne oraz grupowe, które pomagają w przejściu przez trudny okres powrotu do normalności. Wspólne dzielenie się doświadczeniami z innymi osobami, które przeszły przez podobną sytuację, może znacząco wpłynąć na poczucie komfortu i nadziei.

     

    Rehabilitacja fizyczna — odzyskiwanie sprawności i komfortu

    Po leczeniu raka piersi, szczególnie jeśli pacjentka przeszła mastektomię lub radioterapię, bardzo ważne jest rozpoczęcie rehabilitacji fizycznej, której celem jest przywrócenie pełnej sprawności poprzez:

    • zmniejszenie bólu,
    • poprawę zakresu ruchu w obrębie pasa barkowego,
    • zapobieganie obrzękom limfatycznym ręki,
    • zapobieganie i leczenie wad postawy wynikających z amputacji piersi.

    W przypadku pacjentek po leczeniu chirurgicznym szczególnie ważne jest, aby wdrożyć ćwiczenia wzmacniające mięśnie, poprawiające krążenie i mobilność stawów. Często pacjentki skarżą się na obrzęki limfatyczne, zwłaszcza po usunięciu węzłów chłonnych, co może powodować dyskomfort i prowadzić do stanów zapalnych. Istnieje jednak wiele metod łagodzenia tego problemu, w tym regularne ćwiczenia fizyczne, terapia manualna, masaże, a także noszenie specjalnych rękawów kompresyjnych.

     

    Zdrowy styl życia po leczeniu

    Po zachorowaniu na raka piersi niezwykle ważne jest wprowadzenie zasad zdrowego stylu życia, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych — innych chorób nowotworowych, jak i chorób układu krążenia. Zaleca się postępowanie zgodnie z Europejskim Kodeksem Walki z Rakiem.

     

    Warto też zwrócić uwagę na aktywność fizyczną, która stanowi istotny element procesu rehabilitacji. Regularne ćwiczenia fizyczne, takie jak spacery, pływanie czy joga, mogą pomóc w poprawie kondycji fizycznej, redukcji stresu oraz poprawie samopoczucia. Ruch zwiększa produkcję endorfin – hormonów szczęścia, które pozytywnie wpływają na zdrowie psychiczne.

     

    [1] Wojciechowska U, Barańska K, Miklewska M, Didkowska JA. Cancer incidence and mortality in Poland in 2020. Nowotwory. Journal of Oncology 2023;73(3):129-145. DOI: https://doi.org/10.5603/NJO.2023.0026
    [2] National Comprehensive Cancer Network. Colon Cancer. Poland Edition (Version 4.2024) [ Internet]. 2024 [24.02.2025]. https://nio.gov.pl/wp-content/uploads/2024/11/Wytyczne-postepowania-diagnostyczno-terapeutycznego-w-raku-piersi-Breast-Cancer-%E2%80%93-Poland_aktualizacja-4.2024.pdf
    [3] Jassem J, Krzakowski M, Bobek-Billewicz B, Duchnowska R, Jeziorski A, Senkus-Konefka E, et al. Rak piersi. Onkologia w Praktyce Klinicznej-Edukacja; 2020:6(5): 297–256.