Postępowanie po leczeniu i rehabilitacja

Leczenie mięsaków kości obejmuje szereg skomplikowanych działań, dlatego obserwacja pacjentów po zakończeniu terapii jest niezbędna w procesie powrotu do zdrowia. Na tym etapie również kluczowe staje się odpowiednie postępowanie rehabilitacyjne, które pozwala na odzyskanie pełnej sprawności, zapobieganie nawrotom choroby oraz poprawę jakości życia pacjenta.

Jak wyglądają kontrole po zakończeniu terapii?

Po zakończeniu leczenia, pacjenci powinni poddawać się regularnym kontrolom onkologicznym, które mają na celu wykrycie ewentualnych nawrotów choroby. W czasie wizyty zazwyczaj zaleca się wykonywanie badań obrazowych, takich jak zdjęcia rentgenowskie (RTG), tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MR). Ponieważ nawrót choroby występuje u 40–50% chorych i najczęściej ma miejsce w ciągu pierwszych trzech lat po zakończeniu terapii, w tym czasie kontrole odbywają się co 3–6 miesięcy, a następnie mogą mieć miejsce rzadziej, choć zależy to od indywidualnej sytuacji pacjenta.

Rehabilitacja — krok po kroku do sprawności

Rehabilitacja jest jednym z najważniejszych elementów leczenia mięsaków kości. To długotrwały proces, wymagający pełnej współpracy pacjenta, specjalistów i terapeutów, który powinien być wdrażany już od momentu rozpoznania choroby. W związku z tym można podzielić go na:

• Okres przedoperacyjny, którego celem jest zapobieganie zanikom mięśniowym związanym z oszczędzaniem chorej kończyny. Utrzymanie większej masy zdrowych tkanek sprzyja szybszemu gojeniu rany po operacji, niezależnie od zakresu przeprowadzonego zabiegu.
• Okres pooperacyjny obejmujący na początku ćwiczenia oddechowe oraz bierne ćwiczenie operowanej kończyny już od pierwszego dnia po zabiegu. Następnie wprowadzane są coraz bardziej zaawansowane formy ćwiczeń.
• Okres w trakcie pooperacyjnej chemioterapii — obejmuje ćwiczenia wykonywane w domu oraz monitorowanie postępów podczas kolejnych cykli chemioterapii i przez długi czas po jej zakończeniu.

Jak poradzić sobie po amputacji?

Ze względu na charakter operacji, który często obejmuje usunięcie części kości lub amputację kończyny, proces rehabilitacyjny ma na celu przywrócenie jak najwyższej sprawności fizycznej oraz poprawę jakości życia pacjenta. W przypadku amputacji, pacjentom proponuje się zaawansowane protezy, które umożliwiają normalne funkcjonowanie, w tym chodzenie, bieganie, a nawet uprawianie sportów.

Jakie ćwiczenia pomogą w powrocie do formy?

Rehabilitacja ma również za zadanie poprawę zakresu ruchu w pozostałych częściach ciała. W tym celu stosowane są różnorodne techniki, takie jak ćwiczenia wzmacniające mięśnie, poprawiające równowagę, a także terapia manualna. Pacjenci mogą także korzystać z basenów terapeutycznych, które zmniejszają obciążenie stawów i poprawiają koordynację ruchową.

Życie po leczeniu — jak wrócić do codzienności?

Po zakończeniu leczenia mięsaków kości pacjent często musi zmierzyć się z nową rzeczywistością, która obejmuje zarówno zmiany w funkcjonowaniu fizycznym, jak i emocjonalnym. Zmiana sposobu poruszania się, nauka korzystania z protez, dostosowanie się do nowej sytuacji życiowej, a także powrót do pracy czy szkoły, mogą być dużymi wyzwaniami. Właściwie dobrane działania wspierające obejmujące usprawnianie, dostosowanie otoczenia do ewentualnych ograniczeń, adaptację socjalną i zawodową pomagają pacjentom radzić sobie z codziennymi trudnościami oraz zbudować nową jakość życia po leczeniu. Dlatego niezwykle istotne jest, aby pacjent w tym procesie miał wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół oraz zespołu medycznego, w tym rehabilitantów i psychologów. Niektórzy korzystają również z pomocy oferowanej przez organizacje i grupy zrzeszające pacjentów lub fundacje. 

[1] European Society for Medical Oncology. Mięsaki kości: poradnik dla pacjentów [Internet]. European Society for Medical Oncology; 2016 [02.02.2025]. https://www.esmo.org/content/download/102775/1814988/1/PL-Mie%CC%A8sak-Kos%CC%81ci-Poradnik-dla-Pacjento%CC%81w.pdf 
[2] Rutkowski P, Świtaj T, Koseła-Paterczyk H, Kotrych D, Goryń T, Mazurkiewicz T, Fijuth J, Grzesiakowska U, et al. Wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u chorych na mięsaki kości [Internet].  Warszawa: Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy; b.d. [28.02.2025]. https://nio.gov.pl/wp-content/uploads/2024/01/Wytyczne-postepowania-diagnostyczno-terapeutycznego-u-chorych-na-miesaki-kosci.pdf
[3] Wojciechowska U, Barańska K, Miklewska M, Didkowska JA. Cancer incidence and mortality in Poland in 2020. Nowotwory. Journal of Oncology 2023;73(3):129-145. DOI: https://doi.org/10.5603/NJO.2023.0026