Metody zapobiegania

W przypadku raka nerki trudno jest wskazać jednoznaczną strategię profilaktyki. Można jednak podjąć pewne działania, związane ze zmianą trybu życia, które mogą znacząco obniżyć ryzyko zachorowania. Przede wszystkim należy tu wskazać: zdrowy styl życia, dietę, regularne badania diagnostyczne oraz unikanie środowiskowych czynników ryzyka. 

Zmiana stylu życia

Czynniki związane ze stylem życia wskazywane są jako jeden z kluczowych czynników przyczyniających się do rozwoju raka nerki. Dodatkowo działania w tym zakresie będą wpływać na cały organizm, zmniejszając nie tylko ryzyko wystąpienia raka nerki, ale także innych nowotworów i chorób cywilizacyjnych, w tym metabolicznych i sercowo-naczyniowych. W szczególności zaleca się:

Rzucenie palenia: Substancje rakotwórcze zawarte w dymie papierosowym prowadzą do mutacji w komórkach nerek, co czyni palenie papierosów jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju raka.

Kontrola masy ciała: Należy dążyć do utrzymania zdrowej wagi poprzez odpowiednią dietę i regularną aktywność fizyczną.

Aktywność fizyczna: Regularne ćwiczenia fizyczne mają udowodniony wpływ na zmniejszenie ryzyka rozwoju wielu chorób, w tym raka nerki. Zaleca się przynajmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo, co wspomaga pracę serca, metabolizm i układ moczowy.

Rezygnacja z alkoholu: Alkohol jest znanym czynnikiem przyczyniającym się do zachorowania na raka. Jednocześnie jego nadużywanie może prowadzić do otyłości, zaburzeń hormonalnych i uszkodzenia nerek, dlatego zaleca się całkowite zrezygnowanie z picia.

Dieta wspierająca zdrowie nerek

Odpowiednia dieta jest jednym z kluczowych elementów zapobiegania nowotworom, w tym rakowi nerki. Odpowiednia dieta, bogata w składniki odżywcze i uboga w czynniki rakotwórcze, może wspierać zdrowie nerek i zmniejszać ryzyko rozwoju chorób onkologicznych. Zalecenia w tym zakresie obejmują:

• Zwiększenie spożycia owoców i warzyw: Regularne spożywanie warzyw i owoców dostarcza organizmowi witamin, minerałów oraz błonnika pokarmowego, który jest ważny dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Bogate w przeciwutleniacze, witaminy A, C i E warzywa i owoce pomagają w walce z wolnymi rodnikami, które mogą uszkadzać komórki i przyczyniać się do rozwoju nowotworów. Zaleca się codzienne spożywanie co najmniej 400-500 g warzyw i owoców (z przewagą warzyw), szczególnie tych o czerwonych, zielonych i żółtych barwach (np. pomidory, papryka, marchew, brokuły).
• Ograniczenie czerwonego mięsa i produktów mięsnych przetworzonych: Czerwone mięso, a zwłaszcza mięso poddane obróbce wysokotemperaturowej (np. grillowanie), może zawierać substancje rakotwórcze. Warto ograniczyć spożycie czerwonego mięsa na rzecz chudych źródeł białka, takich jak ryby, drób, rośliny strączkowe, tofu czy jajka.
• Spożywanie zdrowych tłuszczów: Warto unikać tłuszczów trans i nasyconych, które znajdują się w fast-foodach, gotowych produktach spożywczych oraz tłustych mięsach. Zaleca się spożywanie tłuszczów jednonienasyconych (np. oliwa z oliwek) oraz wielonienasyconych (np. tłuste ryby morskie, orzechy, nasiona chia).
• Ograniczenie soli i cukrów: Nadmierne spożycie soli i cukrów prostych może prowadzić do problemów z nadciśnieniem, otyłością i innymi zaburzeniami metabolicznymi, które z kolei zwiększają ryzyko rozwoju raka nerki. Zaleca się ograniczenie soli w diecie do maksymalnie 5–6 g dziennie oraz ograniczenie spożycia słodkich napojów i żywności wysoko przetworzonej.
• Zwiększenie spożycia błonnika: Błonnik pokarmowy odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowej pracy układu pokarmowego i może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwoju wielu chorób, w tym nowotworów. Do dobrych źródeł błonnika należą pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce, orzechy i nasiona.
• Nawodnienie organizmu: Ilość wody w diecie ma istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania nerek, gdyż wspomaga ich filtrację i usuwanie toksyn z organizmu. Należy dbać o odpowiednie nawodnienie, pijąc co najmniej 1,5–2 litry wody dziennie, zwłaszcza jeśli jesteśmy narażeni na czynniki ryzyka, takie jak dieta wysokobiałkowa czy nadmiar soli.

Dieta wspierająca zdrowie nerek

Odpowiednia dieta jest jednym z kluczowych elementów zapobiegania nowotworom, w tym rakowi nerki. Odpowiednia dieta, bogata w składniki odżywcze i uboga w czynniki rakotwórcze, może wspierać zdrowie nerek i zmniejszać ryzyko rozwoju chorób onkologicznych. Zalecenia w tym zakresie obejmują:

• Zwiększenie spożycia owoców i warzyw: Regularne spożywanie warzyw i owoców dostarcza organizmowi witamin, minerałów oraz błonnika pokarmowego, który jest ważny dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Bogate w przeciwutleniacze, witaminy A, C i E warzywa i owoce pomagają w walce z wolnymi rodnikami, które mogą uszkadzać komórki i przyczyniać się do rozwoju nowotworów. Zaleca się codzienne spożywanie co najmniej 400-500 g warzyw i owoców (z przewagą warzyw), szczególnie tych o czerwonych, zielonych i żółtych barwach (np. pomidory, papryka, marchew, brokuły).
• Ograniczenie czerwonego mięsa i produktów mięsnych przetworzonych: Czerwone mięso, a zwłaszcza mięso poddane obróbce wysokotemperaturowej (np. grillowanie), może zawierać substancje rakotwórcze. Warto ograniczyć spożycie czerwonego mięsa na rzecz chudych źródeł białka, takich jak ryby, drób, rośliny strączkowe, tofu czy jajka.
• Spożywanie zdrowych tłuszczów: Warto unikać tłuszczów trans i nasyconych, które znajdują się w fast-foodach, gotowych produktach spożywczych oraz tłustych mięsach. Zaleca się spożywanie tłuszczów jednonienasyconych (np. oliwa z oliwek) oraz wielonienasyconych (np. tłuste ryby morskie, orzechy, nasiona chia).
• Ograniczenie soli i cukrów: Nadmierne spożycie soli i cukrów prostych może prowadzić do problemów z nadciśnieniem, otyłością i innymi zaburzeniami metabolicznymi, które z kolei zwiększają ryzyko rozwoju raka nerki. Zaleca się ograniczenie soli w diecie do maksymalnie 5–6 g dziennie oraz ograniczenie spożycia słodkich napojów i żywności wysoko przetworzonej.
• Zwiększenie spożycia błonnika: Błonnik pokarmowy odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowej pracy układu pokarmowego i może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwoju wielu chorób, w tym nowotworów. Do dobrych źródeł błonnika należą pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce, orzechy i nasiona.
• Nawodnienie organizmu: Ilość wody w diecie ma istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania nerek, gdyż wspomaga ich filtrację i usuwanie toksyn z organizmu. Należy dbać o odpowiednie nawodnienie, pijąc co najmniej 1,5–2 litry wody dziennie, zwłaszcza jeśli jesteśmy narażeni na czynniki ryzyka, takie jak dieta wysokobiałkowa czy nadmiar soli.

Regularne badania i wczesna diagnostyka

Poprawa wyników leczenia możliwa jest przede wszystkim dzięki większej świadomości społeczeństwa. Chociaż rak nerki nie ma żadnych specyficznych markerów nowotworowych, to regularne badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, badanie poziomu kreatyniny, mocznika czy badanie moczu mogą istotnie pomóc w monitorowaniu zdrowia nerek. Dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie podstawowych badań lekarskich. Jednocześnie kluczowe jest tu, aby nie bagatelizować niepokojących objawów i możliwie wcześniej zgłaszać się z nimi do lekarza. Łatwo dostępne, bezinwazyjne i bezpieczne badania, takie jak ultrasonografia (USG), umożliwiają ocenę kształtu, wielkości oraz struktury nerek, a także pozwalają wykryć ewentualne zmiany. Dodatkowo, USG może być stosowane jako profilaktyka w przypadku osób z grup ryzyka, np. z obciążeniem genetycznym.

[1] Wojciechowska U, Barańska K, Miklewska M, Didkowska JA. Cancer incidence and mortality in Poland in 2020. Nowotwory. Journal of Oncology 2023;73(3):129-145. DOI: https://doi.org/10.5603/NJO.2023.0026