Diagnostyka

Wczesna diagnostyka najczęściej nie ma na celu wykrycia raka płuca, a wyłącznie ustalenie przyczyny objawów ze strony układu oddechowego. Rozpoznanie nowotworu jest więc rezultatem diagnostyki różnicowej obejmującej wiele chorób. Natomiast w przypadku podejrzenia nowotworu płuca właściwe badania pozwalają na ustalenie rozpoznania oraz określenie zaawansowania choroby.

Pierwszy krok: Jak zaczyna się diagnostyka raka płuca?

Pierwszym krokiem w diagnostyce raka płuca są badania obrazowe. Zazwyczaj jako pierwsze wykonywane jest badanie rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej, które może wskazać na obecność nowotworu, jednak jego prawidłowy wynik nie wyklucza obecności choroby. Dlatego zarówno u chorych z nieprawidłowym wynikiem RTG (np. zmiany nowotworowe w śródpiersiu, niedodma lub rozedma), jak i u chorych z prawidłowym wynikiem RTG, u których utrzymują się niepokojące objawy, należy wykonać badanie tomografii komputerowej (TK) klatki piersiowej. TK pozwala na uzyskanie znacznie dokładniejszego obrazu klatki piersiowej niż RTG, dlatego powinno zostać przeprowadzone u wszystkich chorych z podejrzeniem raka płuca. Dzięki temu kolejne etapy diagnostyki mogą być lepiej ukierunkowane na wykryte zmiany.

Biopsja — kluczowy krok w potwierdzeniu rozpoznania

Ponieważ w diagnostyce onkologicznej kluczowym czynnikiem jest czas, ważne jest jak najszybsze pobranie fragmentów zmienionej chorobowo tkanki i przeprowadzenie badania patomorfologicznego. Biopsję zazwyczaj przeprowadza się z wykorzystaniem bronchoskopii (badania endoskopowego służącego do oceny dróg oddechowych). Jednym z rodzajów tego badania jest bronchofiberoskopia (EBUS), która, dzięki wykorzystaniu wbudowanej głowicy ultrasonograficznej, pozwala na pewniejsze pobranie materiału z właściwego miejsca. W niektórych sytuacjach biopsję można przeprowadzić bezpośrednio przez ścianę klatki piersiowej.

Otrzymany wynik badania patomorfologicznego stanowi podstawę do potwierdzenia rozpoznania raka płuca oraz ustalenia planu leczenia.

Co pokazują badania obrazowe? Diagnostyka pogłębiona

W kolejnym kroku wykonywane są badania pozwalające na ustalenie zaawansowania choroby w oparciu o ocenę rozmiaru guza, zajęcia węzłów chłonnych i obecności przerzutów. W tym celu wykonywane są badania obrazowe jamy brzusznej i ośrodkowego układu nerwowego — zazwyczaj są to ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy scyntygrafia. Jeśli planowane jest leczenie z zamiarem radykalnym (operacja lub radioterapia), kluczowym elementem diagnostyki jest badanie pozytronowej tomografii emisyjnej (PET), polegające na analizie gromadzenia się radioizotopu w organizmie, oraz szczegółowa ocena stanu chorego, obejmująca m.in. badania krwi i ocenę wydolności krążeniowo-oddechowej.

Rola badań genetycznych w leczeniu raka płuca

Każdy pacjent nieoperacyjny, u którego wskazane jest leczenie zachowawcze, powinien zostać poddany kwalifikacji do oceny biomarkerów. Wykonywane badania zależą od podtypu i stopnia zaawansowania nowotworu, a dzięki nim możliwe jest dokładniejsze zaplanowanie leczenia farmakologicznego. W tym celu przeprowadzana jest analiza:

• biomarkerów (mutacji genu EGFR, rearanżacji genów ALK i ROS1), która pozwala na kwalifikację do zastosowania terapii ukierunkowanych molekularnie,
• ekspresji białka PD-L1 pod kątem kwalifikacji do immunoterapii.

Po potwierdzeniu obecności określonych cech molekularnych w leczeniu stosowana jest terapia celowana.

[1] Krzakowski M, Jassem J, Antczak A, Błasińska K, Chorostowska-Wynimko J, Dziadziuszko R, Głogowski M, Grodzki T, et al. Nowotwory klatki piersiowej. Onkol Prakt Klin Edu 2022;8(1):1–41. 
[2] Wojciechowska U, Barańska K, Miklewska M, Didkowska JA. Cancer incidence and mortality in Poland in 2020. Nowotwory. Journal of Oncology 2023;73(3):129–145. DOI: https://doi.org/10.5603/NJO.2023.0026
[3] DeVita VT, Lawrence TS, Rosenberg SA. Devita, Hellman, and Rosenberg's cancer : principles and practice of oncology. Twelfth edition. Philadelphia: Wolters Kluwer; 2023.