Statystyka

Analiza postępów w opiece onkologicznej — raportowane wskaźniki i trendy

W ramach monitorowania Narodowej Strategii Onkologicznej regularnie prowadzone są analizy mające na celu ocenę postępu w opiece onkologicznej w Polsce. Analizy opracowywane są w ramach kolejnych aktualizacji „Raportu Otwarcia Narodowej Strategii Onkologicznej.” Zgodnie z przyjętymi założeniami obejmują zachorowalność oraz 5-letnią przeżywalność dla siedmiu nowotworów „wskaźnikowych,” czyli:

• nowotworu złośliwego płuca,
• nowotworu złośliwego jelita grubego,
• nowotworu złośliwego gruczołu krokowego,
• nowotworu złośliwego jajnika,
• nowotworu złośliwego szyjki macicy,
• nowotworu złośliwego piersi,
• czerniak skóry. 

Te jednostki chorobowe zostały wybrane ze względu na dużą liczbę zachorowań i istotność związanego z nimi problemu społecznego — łącznie stanowią one ponad 50% wszystkich chorób onkologicznych diagnozowanych w Polsce.

Zachorowalność i przeżywalność wg poszczególnych typów nowotworów

Przedstawione poniżej wykresy obrazują zmiany w zachorowalności oraz 5-letniej przeżywalności dla ocenianych nowotworów złośliwych, zaobserwowane w ramach ostatniej aktualizacji „Raportu otwarcia”.

Nowotwory złośliwe płuca (C34)

Wykres liniowy obrazujący standaryzowany współczynnik zachorowalności dla raka płuc pozwala zaobserwować różnice w trendach pomiędzy kobietami a mężczyznami, jakie miały miejsce w latach 2013–2023. Choć zachorowalność była wyższa wśród mężczyzn, to stopniowo malała (z 102,2 w 2013 do 76,7 w 2023), podczas gdy wśród kobiet trend był odwrotny (wzrost z 36,6 w 2013 do 41,4 w 2023). Równocześnie można zaobserwować stopniową poprawę przeżywalności — w grupie pacjentów, których zdiagnozowano w 2018 roku, co najmniej 5 lat przeżyło około 12% więcej osób niż w przypadku pacjentów zdiagnozowanych w 2013 roku. W przeciwieństwie do współczynnika zachorowalności, tu wyższe wartości obserwowane są u kobiet, wśród których zmiana w odsetka przeżywalności 5-letniej była wyższa o nawet 16%.

Nowotwory złośliwe jelita grubego (C18–21)

Na wykresie przedstawiającym standaryzowany współczynnik zachorowalności dla nowotworów złośliwych jelita grubego (okrężnicy, odbytnicy i odbytu) w latach 2013–2023 również można zaobserwować zachwianie trendu spowodowane pandemią. W latach 2013–2019 obserwowano powolne zmniejszanie się zachorowalności, a po gwałtownym spadku i następującym po nim wzroście zachorowań, nastąpił powrót do wcześniej obserwowanych wartości. W przypadku tych wyników można odnotować około 40% wyższe wartości w przypadku mężczyzn niż w przypadku kobiet. Jednocześnie wykres 4. wskazuje na stabilizację 5-letniej przeżywalności chorych na raka jelita grubego — wśród osób zdiagnozowanych w latach 2013—2018 utrzymywał się on na poziomie około 60%i był niemal taki sam dla obu płci.

Nowotwory złośliwe piersi (C50)

W latach 2013—2019 obserwowano pewną stabilizację standaryzowanego współczynnika zachorowalności na raka piersi na poziomie około 98 przypadków na 100 tys. kobiet (wykres 5.). Trend ten jednak uległ zaburzeniu w 2020 roku pod wpływem pandemii COVID-19, która negatywnie wpłynęła na dostępność mammograficznych badań przesiewowych, i na chwilę obecną nie wrócił jeszcze do wcześniej obserwowanych wartości. Jednocześnie obserwowana jest stopniowa poprawa przeżywalności — jak wskazuje poniższy wykres, przeżycie 5-letnie dla pacjentek zdiagnozowanych w 2018 roku wzrosło o 5,7% w porównaniu do przeżyć pacjentek zdiagnozowanych w roku 2013.  

Czerniak skóry (C43)

Wyniki zobrazowane na poniższym wykresie liniowym wskazują, że w przypadku czerniaka skóry zmiana standaryzowanego współczynnika zachorowalności w latach 2013–2023 była podobna dla obu płci. Po powolnym wzroście liczby zachorowań w latach 2013–2015, nastąpiła stabilizacja, która w 2020 roku uległa zachwianiu w wyniku utrudnionego dostępu do diagnostyki spowodowanego pandemią COVID-19. Jednocześnie współczynnik ten utrzymuje się na poziomie o około 25% wyższym wśród mężczyzn niż wśród kobiet. Równocześnie ze stabilizacją liczby zachorowań zaobserwować można poprawę przeżywalności chorych (wykres 8.), większą wśród mężczyzn niż wśród kobiet. W rezultacie w przypadku chorych zdiagnozowanych w 2018 roku odsetki przeżyć 5-letnich osiągnęły zbliżone wartości, wynosząc 93,5% w przypadku kobiet i 91,1% w przypadku mężczyzn. 

Nowotwory złośliwe szyjki macicy (C53)

W latach 2013–2023 standaryzowany współczynnik zachorowalności na nowotwory złośliwe szyjki macicy spadł z 16,12 do 12,25 na 100 tys. kobiet. Poniższy wykres pozwala ponadto zaobserwować względną stabilizację trendu, która rozpoczęła się w 2018 roku — poza nieznacznym spadkiem w 2020 roku (prawdopodobnie związanym z utrudnionym dostępem do diagnostyki w wyniku pandemii COVID-19) — zachorowalność na raka szyjki macicy utrzymuje się na poziomie około 12 przypadków na 100 tys. kobiet rocznie. Również przeżywalność względna 5-letnie dla raka szyjki macicy utrzymywała się na względnie stałym poziomie w latach 2013–2018 i wynosiła około 55% (co można zaobserwować na wykresie 10.). 

Nowotwory złośliwe jajnika (C56)

Z kolei na wykresie przedstawiającym standaryzowany współczynnik zachorowalności na raka jajnika w latach 2013–2023 można zaobserwować wyraźny trend spadkowy, gdzie w 2013 odnotowano 21,18 zachorowań na 100 tys. kobiet, a w 2023 — 18,14. Jednocześnie przeżywalność względna 5-letnie w latach 2014–2018 ustabilizowała się na względnie stałym poziomie i wynosiła niecałe 50% (wykres 12.). 

Nowotwór złośliwy gruczołu krokowego (C61)

Z kolei na wykresie przedstawiającym zachorowalność na raka prostaty widoczny jest ponad 50-procentowy wzrost zachorowań, gdzie standaryzowany współczynnik zachorowalności wzrósł z 97,22 zachorowań na 100 tys. mężczyzn w 2013 roku do 153,18 — w roku 2023. Jednocześnie wyniki wskazują na stopniową poprawę przeżywalności — w przypadku choroby zdiagnozowanej w roku 2018 przeżywalność 5-letnia wzrosła o niemal 6% w porównaniu do roku 2013 (wykres 14.).