Diagnostyka

Diagnostyka raka tarczycy rozpoczyna się zazwyczaj od badania ultrasonograficznego (USG), które jest bezpieczne, nieinwazyjne i bezbolesne. 

USG wykonuje się, gdy wyczuwalny jest guzek lub powiększenie tarczycy, zaobserwowane są powiększone węzły chłonne na szyi, zmiana została wykryta przypadkowo, na przykład podczas badania szyi z innego powodu, lub gdy występują czynniki ryzyka, takie jak narażenie na promieniowanie w dzieciństwie, kontakt z jodem czy obecność mutacji genetycznych, na przykład RET. 

W przypadku wykrycia podejrzanej zmiany w USG, kolejnym etapem diagnostyki jest biopsja cienkoigłowa (BACC), polegająca na pobraniu komórek z guzka cienką igłą pod kontrolą USG. Pozyskany materiał jest oceniany pod mikroskopem w celu określenia, czy zmiana ma charakter łagodny, czy złośliwy. 

Biopsja nie zawsze pozwala na jednoznaczne rozpoznanie, dlatego wyniki są klasyfikowane według tzw. systemu Bethesda. Wyróżnia się sześć kategorii.

• Kategoria I – niediagnostyczna

  Nie da się ocenić, potrzebna powtórka lub obserwacja

• Kategoria II – zmiany łagodne

  Brak cech raka, np. torbiel, zapalenie, guzek koloidowy.

• Kategoria III – nieokreślone zmiany pęcherzykowe

  Wymaga obserwacji lub ponownej biopsji

• Kategoria IV – podejrzenie nowotworu pęcherzykowego

  Ok. 25% to nowotwory; zalecana operacja.

• Kategoria V – podejrzenie złośliwości

  Wysokie ryzyko raka - 45–60%, konieczna dalsza diagnostyka.

• Kategoria VI – zmiany jednoznacznie złośliwe

  Bardzo duże prawdopodobieństwo raka - ok. 95%. W razie podejrzenia przerzutów do węzłów chłonnych szyi wykonuje się również ich biopsję.

W diagnostyce stosuje się także badania laboratoryjne:

• przede wszystkim oznaczenie poziomu TSH – podstawowego hormonu regulującego pracę tarczycy;
• w przypadku nieprawidłowego wyniku wykonuje się również oznaczenia wolnych hormonów tarczycy (fT3 i fT4);
• W sytuacjach sugerujących chorobę autoimmunologiczną sprawdza się poziom przeciwciał tarczycowych;
• natomiast kalcytonina oznaczana jest jedynie w szczególnych przypadkach, gdy istnieje podejrzenie raka rdzeniastego tarczycy. 

Wszystkie wyżej wymienione badania laboratoryjne znajdują się w koszyku świadczeń gwarantowanych.

Dodatkowe badania obrazowe

Dodatkowe badania obrazowe obejmują scyntygrafię tarczycy, która znajduje zastosowanie głównie przy obniżonym poziomie TSH i pozwala ocenić, czy guzek produkuje hormony (tzw. guzek gorący) czy też jest nieaktywny hormonalnie (guzek zimny, częściej podejrzany o złośliwość). Tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI) oraz pozytonowa tomografia emisyjna (PET) nie służą do rozpoznania raka tarczycy, ale są wykorzystywane do oceny stopnia zaawansowania choroby, szczególnie gdy guz nacieka inne narządy lub istnieje podejrzenie przerzutów. Ocenę zaawansowania prowadzi się na kolejnych etapach diagnostyki i leczenia, tak jak w przypadku większości nowotworów złośliwych - według klasyfikacji TNM, biorąc pod uwagę wielkość guza pierwotnego (Tumor-T), zajęcie regionalnych węzłów chłonnych (Nodes- N) oraz przerzuty odległe (Metastases-M).

Źródła:

• Diagnostyka i leczenie raka tarczycy u chorych dorosłych — Rekomendacje Polskich Towarzystw Naukowych oraz Narodowej Strategii Onkologicznej. Aktualizacja na rok 2022 — uzupełnienie (publikacja w języku angielskim i polskim)
• Nowotwory układu wewnątrzwydzielniczego, red. K. Herman, M. Jarząb, PTOK
• Krajowy Rejestr Nowotworów, https://onkologia.org.pl/pl
• Interna Szczeklika 2018, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018
• Thyroid carcinoma, NCCN Guidelines Version 5.2024
• Thyroid cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up†, Filetti, S. et al., Annals of Oncology, Volume 30, Issue 12, 1856 - 1883