Co to jest opieka paliatywna?

    Opieka paliatywna pomaga pacjentom z zaawansowanymi chorobami nowotworowymi, łagodząc ból i inne objawy oraz oferując wsparcie emocjonalne. Jej celem jest poprawa jakości życia chorego i jego bliskich, niezależnie od miejsca opieki – w domu, hospicjum czy szpitalu. W tym artykule dowiesz się, kiedy warto ją rozważyć, jakie są jej formy i jak może pomóc Tobie lub Twoim bliskim.

    Data aktualizacji: 2025-05-11

    • Kobieta zamyślona w trakcie leczenia

    Co to jest opieka paliatywna?

    Opieka paliatywna – troska o komfort i godność życia

    Opieka paliatywna to ważny element wsparcia pacjentów z nieuleczalnymi chorobami. Oferuje nie tylko ulgę w cierpieniu, ale także pomoc w radzeniu sobie z innymi objawami choroby nowotworowej oraz trudnymi emocjami na wszystkich etapach opieki nad chorymi na zaawansowane nowotwory. Dzięki całościowemu podejściu, które uwzględnia wszystkie aspekty życia pacjenta/-ki – fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe – opieka paliatywna pomaga nie tylko choremu, ale również jego rodzinie.

    Niezależnie od tego, czy opieka odbywa się w domu, czy w hospicjum, jej celem jest zapewnienie godności i jak najlepszej jakości życia. Wspieranie pacjenta/-ki w tej fazie choroby to wyraz szacunku i troski o jego dobrostan. Opieka paliatywna daje także możliwość przeżycia ostatnich chwil w spokoju, bez zbędnego cierpienia.

    Łagodzenie objawów

    Kluczowym elementem opieki paliatywnej jest kontrolowanie bólu oraz innych objawów, takich jak duszność, nudności czy zmęczenie, które mogą towarzyszyć chorobom terminalnym.

    Wsparcie psychiczne i emocjonalne

    Opieka paliatywna zapewnia także wsparcie psychologiczne, pomagając pacjentowi oraz jego rodzinie w radzeniu sobie z emocjami związanymi z chorobą i nadchodzącą śmiercią. 

    Opieka w domu i hospicjum

    Opiekę paliatywną można prowadzić zarówno w domu, jak i w hospicjach stacjonarnych, w zależności od stanu zdrowia pacjenta/-ki. W obu przypadkach celem jest zapewnienie komfortu i wsparcia w ostatnich dniach życia.
    Opiekę paliatywną dla pacjentów ambulatoryjnych zapewniają Poradnie Medycyny Paliatywnej. Pacjenci wymagający intensywnego leczenia objawowego mogą zostać skierowani na Oddział Medycyny Paliatywnej. Poradnie oferują porady lekarskie, wizyty domowe oraz wsparcie psychologiczne dla pacjentów w stabilnym stanie, którzy mogą samodzielnie dotrzeć do placówki lub wymagają opieki w domu

    Holistyczne podejście

    Opieka paliatywna skupia się na całości potrzeb pacjenta/-ki, obejmując aspekty fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe.

    Kiedy warto rozważyć opiekę paliatywną?

    Opiekę paliatywną warto rozważyć, gdy głównym celem leczenia staje się poprawa jakości życia w zaawansowanej chorobie. Zastosowanie opieki paliatywnej nie oznacza rezygnacji z leczenia przyczynowego lub zasadniczego. Koncentruje się ona na działaniach, które pomagają pacjentowi lepiej radzić sobie z codziennymi trudnościami związanymi z chorobą.

    Moment rozważenia opieki paliatywnej:

    • Choroba jest w zaawansowanym stadium, a jej leczenie przyczynowe jest nieskuteczne.
    • Pacjent doświadcza uporczywych objawów, takich jak ból, duszność, nudności czy utrata apetytu.
    • Pogorszenie sprawności fizycznej i ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu.
    • Potrzeba wsparcia emocjonalnego i psychologicznego, zarówno dla pacjenta/-ki, jak i jego rodziny.
    • Konieczność planowania opieki na ostatnie etapy życia, w tym zapewnienia godnych warunków.

    Warto skonsultować się z lekarzem gdy pojawi się któryś z wyżej wymienionych problemów. Wczesne wdrożenie opieki paliatywnej pozwala lepiej radzić sobie z objawami i planować dalsze kroki w leczeniu. Opieka paliatywna może być wdrożona w trakcie leczenia przyczynowego.

    Dla kogo jest opieka paliatywna?

    Opieka paliatywna jest dla osób zmagających się z przewlekłymi i postępującymi chorobami, które znacząco obniżają jakość życia. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej, jest dedykowana pacjentom z zaawansowaną chorobą nowotworową, szczególnie (ale nie wyłącznie) w sytuacjach, gdy leczenie przyczynowe nie jest już możliwe lub dostępne. Grupy pacjentów onkologicznych, którym przysługuje opieka paliatywna, obejmują:

    • Pacjentów i pacjentki z zaawansowanymi nowotworami narządów wewnętrznych, takimi jak rak płuca, rak wątroby czy rak trzustki.
    • Osoby z nowotworami hematologicznymi (np. chłoniaki, białaczki) w zaawansowanym stadium.
    • Osoby z przerzutami nowotworowymi, które powodują znaczne obciążenie organizmu i uniemożliwiają kontynuację leczenia przyczynowego.
    • Osoby z nowotworami mózgu, które prowadzą do poważnych zaburzeń neurologicznych i funkcjonalnych.
    • Pacjentów i pacjentki, cierpiących na bóle nowotworowe, trudności w oddychaniu, nudności czy inne objawy związane z progresją choroby nowotworowej.



    Opieka paliatywna stawia w centrum człowieka i jego potrzeby, nie ograniczając się jedynie do leczenia objawów, ale dbając także o komfort emocjonalny i duchowy.

    • Pacjentów i pacjentki z zaawansowanymi nowotworami narządów wewnętrznych, takimi jak rak płuca, rak wątroby czy rak trzustki.

    • Osoby z nowotworami hematologicznymi

      (np. chłoniaki, białaczki) w zaawansowanym stadium.

    • Osoby z przerzutami nowotworowymi

      powodującymi znaczne obciążenie organizmu i uniemożliwiają kontynuację leczenia przyczynowego.

    • Pacjentów i pacjentki, cierpiących na bóle nowotworowe,

      trudności w oddychaniu, nudności czy inne objawy związane z progresją choroby nowotworowej.

    Formy opieki paliatywnej

    Opiekę paliatywną można prowadzić w różnych formach, zależnie od potrzeb pacjenta/-ki oraz jego rodziny. Celem jest zapewnienie jak najlepszej jakości życia w dogodnych warunkach, które odpowiadają zarówno stanowi zdrowia, jak i preferencjom pacjenta/-ki.

    Opieka paliatywna w warunkach domowych

    • Umożliwia pacjentowi pozostanie w znanym, komfortowym środowisku.
    • Wspiera rodziny i opiekunów w codziennej opiece.
    • Zespół opieki domowej (lekarz, pielęgniarka, psycholog) regularnie odwiedza pacjenta/-tkę, monitorując jego stan.

    Hospicja stacjonarne

    • Zapewniają kompleksową opiekę, gdy leczenie w domu nie jest możliwe.
    • Specjalistyczny personel medyczny oferuje całodobową pomoc w kontrolowaniu objawów i wsparcie psychologiczne.
    • Hospicja stacjonarne to także miejsca, w których pacjent i rodzina mogą otrzymać wsparcie duchowe.

    Hospicja domowe

    • Dostosowane dla pacjentów, którzy chcą przebywać w domu, ale wymagają stałego nadzoru specjalistów.
    • Zespół medyczny odwiedza pacjenta/-tkę i prowadzi terapię objawową na miejscu.

    Poradnie medycyny paliatywnej

    • Przeznaczone dla pacjentów w stabilnym stanie, którzy mogą osobiście zgłaszać się po pomoc.
    • W poradniach udzielane są porady dotyczące leczenia objawowego i wsparcia psychologicznego.

    Oddziały medycyny paliatywnej w szpitalach

    • Oferują pomoc pacjentom, którzy wymagają specjalistycznej opieki w szpitalnych warunkach.
    • Zwykle są dedykowane osobom z zaawansowaną chorobą i trudnymi do kontrolowania objawami.

    Każda z form opieki paliatywnej ma na celu dostosowanie się do indywidualnych potrzeb pacjenta/-ki, zapewniając wsparcie medyczne, psychologiczne i duchowe w najtrudniejszych momentach. Wybór odpowiedniej formy opieki powinien być konsultowany z lekarzem i rodziną pacjenta. Opieka w warunkach domowych. Dla wielu osób z zaawansowaną chorobą nowotworową pozostanie w domu, wśród bliskich, jest bardzo ważne. Opieka paliatywna w domu zapewnia komfort, godność i indywidualne podejście, pozwalając spędzić ostatnie dni w znanym otoczeniu.

    Korzyści z opieki domowej

    Opieka paliatywna w domu daje możliwość leczenia i wsparcia w dobrze znanym, bezpiecznym otoczeniu – tam, gdzie pacjent lub pacjentka czują się najlepiej. Bliskość bliskich, obecność ważnych przedmiotów, własny rytm dnia – to wszystko pomaga zachować poczucie autonomii i komfortu w trudnym czasie choroby. Domowa opieka pozwala nie tylko łagodzić objawy, ale też wzmacniać więzi i dawać przestrzeń na spokojne bycie razem.

    Komfort psychiczny i emocjonalny

    Pacjent/-ka ma możliwość przebywania w znanym otoczeniu, otoczony przedmiotami i ludźmi, które dają mu poczucie bezpieczeństwa. Dla wielu osób dom jest miejscem, w którym czują się najlepiej, co ma ogromne znaczenie w trudnym czasie.

    Bliskość rodziny

    Domowa opieka paliatywna pozwala bliskim uczestniczyć w opiece nad pacjentem/pacjentką i wspierać go/ją emocjonalnie. Wspólne spędzanie czasu wzmacnia więzi i daje rodzinie szansę na pożegnanie w spokojnej atmosferze.

    Indywidualne podejście

    W domu można dostosować opiekę do potrzeb pacjenta/-tki – godziny wizyt medycznych, terapie i codzienne procedury są dostosowane do rytmu dnia chorego.

    Poczucie kontroli i autonomii

    Pacjent/-ka ma większy wpływ na otoczenie i organizację codziennych spraw, co pozwala zachować poczucie niezależności.

    Jak wygląda opieka w domu?

    Opieka paliatywna w domu opiera się na regularnych wizytach zespołu medycznego, który monitoruje stan zdrowia pacjenta/-ki, dostosowuje leczenie i zapewnia wsparcie rodzinie.

    Zespół medyczny:

    • leczy ból i inne objawy
    • pomaga w codziennej pielęgnacji
    • zapewnia wsparcie psychologiczne
    • edukuje rodzinę
    • organizuje sprzęt medyczny

    W sytuacji, gdy stan pacjenta/-ki wymaga interwencji, zespół opieki domowej może szybko zareagować, a w razie potrzeby zorganizować transport do placówki medycznej.

    Materiały do pobrania i źródła