Czy mam nowotwór?
Wczesne rozpoznanie nowotworu może uratować życie. Jeśli szybko zgłosisz się do lekarza, masz większe szanse na skuteczne leczenie. Pamiętaj, że wiele objawów nie musi oznaczać choroby nowotworowej, ale niektóre z nich wymagają wizyty u specjalisty.
Data aktualizacji: 2025-05-10
Kiedy warto skontaktować się z lekarzem?
Zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), jeśli zauważyłeś/-aś objawy, które Cię niepokoją. W trosce o swoje zdrowie nie czekaj – im wcześniej wyjaśnisz przyczynę dolegliwości, tym lepiej. Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu zleci określone badania ukierunkowane na wykrycie przyczyny niepokojących objawów.
Objawy, które mogą Cię niepokoić, jeśli występują dłużej niż 2-3 tygodnie:
-
Zmęczenie lub osłabienie, które nie ustępuje.
-
Ból o niejasnej przyczynie.
-
Kaszel lub chrypka utrzymujące się ponad trzy tygodnie.
-
Nagła zmiana masy ciała (spadek lub przyrost) bez wyraźnej przyczyny.
-
Zaburzenia trawienia
- Przewlekłe bóle brzucha.
- Wzdęcia, które nie ustępują mimo zmiany diety.
- Krew w stolcu lub zmiana rytmu wypróżnień.
- Długotrwała zgaga albo uczucie pełności w żołądku.
-
Trudności w oddychaniu. Duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej albo ból w klatce piersiowej.
-
Zmiany w moczu lub krwiomocz
- Nietypowy kolor albo częstotliwość oddawania moczu.
- Obecność krwi w moczu.
-
Nietypowe krwawienia
- Krwawienia z dziąseł, nosa, dróg rodnych czy układu pokarmowego
- Krwawienia niezgodne z cyklem miesiączkowym
-
Utrzymujący się stres lub problemy ze snem. Długotrwałe napięcie, bezsenność lub trudności z zasypianiem.
Co zrobi lekarz?
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej przeprowadzi z Tobą wywiad i zleci podstawowe badania. Jeśli będzie to potrzebne, skieruje Cię na kolejne badania lub do innych specjalistek i specjalistów.
Kiedy warto skonsultować się z onkologiem?
Onkolog (lekarz zajmujący się rozpoznawaniem i leczeniem nowotworów) może pomóc w wyjaśnieniu Twoich objawów. W zależności od rodzaju onkologa:
- Specjalista onkologii klinicznej – przyjmuje bez skierowania.
- Specjalista chirurgii onkologicznej – wymaga skierowania (np. od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej).
Dlaczego czas ma znaczenie?
Choroba nowotworowa może rozwijać się w niedostrzegalny sposób i niektóre jej objawy mogą się wydawać nieistotne. Czasem lekceważymy je, bo znikają na jakiś czas albo wydają się mało uciążliwe. Jednak kilkumiesięczne opóźnienie w diagnozie może znacznie pogorszyć możliwości leczenia.
Podsumowanie
- Zauważyłeś/-aś u siebie niepokojące objawy? Zgłoś je lekarzowi, nawet jeśli nie jesteś pewien/pewna, czy to coś poważnego.
- Wcześnie wykryta choroba nowotworowa daje większe szanse na skuteczne leczenie.
- Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, a w razie konieczności onkolog, zleci odpowiednie badania, aby ustalić przyczynę Twoich dolegliwości.
Pamiętaj: regularne badania profilaktyczne i szybka reakcja na niepokojące sygnały to Twoja najlepsza ochrona.
Kliniczne metody rozpoznawania nowotworu
Rozpoznanie nowotworu składa się z kilku kroków i serii odpowiednich badań. Mają one potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Wczesna diagnoza zwiększa szanse na skuteczne leczenie. Współczesna medycyna dysponuje wieloma metodami, które pozwalają wykryć nowotwór i określić, jak bardzo jest zaawansowany. Poniżej opisujemy najczęściej stosowane badania.
-
Treść
Badania krwi dostarczają ważnych informacji o Twoim zdrowiu i mogą pomagać w wykryciu nowotworów. Najczęściej wykonuje się:
- Morfologię krwi
Sprawdza liczbę czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi. Nieprawidłowe wyniki mogą wskazywać na różne rodzaje choroby nowotworowej, np. rak żołądka czy rak jelita grubego. - Markery nowotworowe
To substancje (np. białka) produkowane przez komórki nowotworowe lub organizm w reakcji na nowotwór. Do najważniejszych markerów należą:- PSA (rak prostaty)
- CA-125 (rak jajnika)
- CEA (rak jelita grubego)
Podwyższony poziom markerów może sugerować nowotwór, ale wynik nie zawsze jest jednoznaczny.
- Morfologię krwi
-
Treść
Biopsja polega na pobraniu fragmentu tkanki z podejrzanego miejsca. Następnie ogląda się tę tkankę pod mikroskopem, aby sprawdzić, czy zawiera komórki nowotworowe i ustalić rodzaj nowotworu (ten proces nazywamy badaniem patomorfologicznym). Badanie patomorfologiczne jest krytycznym elementem diagnostyki nowotworu, umożliwiając zaplanowanie właściwego sposobu i zakresu leczenia.
Biopsje dzielimy na kilka rodzajów:
- Biopsja cienkoigłowa - pobiera niewielką ilość tkanki za pomocą cienkiej igły.
- Biopsja gruboigłowa - umożliwia pobranie większej próbki tkanki.
- Biopsja chirurgiczna - wykonywana przy zmianach położonych głębiej w ciele.
Materiał uzyskany w wyniku biopsji umożliwia wykonanie odpowiednich badań genetycznych i molekularnych. Pomagają one wykryć w krwi specyficzne mutacje genetyczne i zmiany molekularne. Ma to duże znaczenie w diagnozie i leczeniu niektórych nowotworów, np. raka płuca lub jelita grubego.
-
Treść
Badania obrazowe pomagają znaleźć i ocenić wielkość oraz strukturę zmian nowotworowych. W zależności od potrzeb lekarz może zastosować różne metody:
- Tomografia komputerowa (TK) - używa promieniowania rentgenowskiego, by uzyskać szczegółowe obrazy wnętrza ciała. Jest często stosowana do wykrywania i oceny stopnia zaawansowania nowotworu.
- Rezonans magnetyczny (MRI) - zapewnia bardzo dokładne obrazy tkanek, bez użycia promieniowania[MK1] rentgenowskiego. Stosuje się go m.in. przy badaniach mózgu, kręgosłupa, prostaty i mięśni.
- Pozytonowa tomografia emisyjna (PET) - polega na podaniu niewielkiej ilości substancji radioaktywnej, która gromadzi się w komórkach nowotworowych. Dzięki temu badanie pokazuje aktywność guza i pomaga wykrywać przerzuty.
- Ultrasonografia (USG) - wykorzystuje fale dźwiękowe do obrazowania narządów. Jest powszechnie używana do diagnozowania raka piersi, tarczycy i zmian w jamie brzusznej.
-
Treść
Endoskopia to badanie wnętrza organizmu za pomocą cienkiego, elastycznego przewodu z kamerą (endoskopu). Wykorzystuje się ją do wykrywania nowotworów przewodu pokarmowego, na przykład raka przełyku, żołądka czy jelita grubego (kolonoskopia). Podczas badania endoskopowego można też wykonać biopsję podejrzanych zmian.
-
Treść
Badania cytologiczne to analiza komórek pobranych z różnych części ciała. Służą do wczesnego wykrywania zmian przednowotworowych i nowotworu. Do najważniejszych rodzajów cytologii należą:
- Cytologia ginekologiczna (wymaz Pap) - pozwala wykryć zmiany przednowotworowe i raka szyjki macicy.
- Cytologia plwociny - analizuje komórki w plwocinie i może wskazać na raka płuca.
- Płyn z jam ciała - badanie płynu (np. z jamy brzusznej) może pomóc w diagnozie nowotworów w tym obszarze.