Profilaktyka nowotworów skóry

Czym jest profilaktyka nowotworów skóry?

Profilaktyka nowotworów skóry to kluczowy elementem dbania o zdrowie, szczególnie w kontekście narażenia na promieniowanie ultrafioletowe (UV). W artykule omówimy zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization – WHO) dotyczące ochrony przed UV, a także sposoby na wykrywanie zmian skórnych, które mogą wskazywać na rozwój nowotworu. Dowiesz się, jak dbać o skórę, aby zminimalizować ryzyko zachorowania na raka skóry, w tym czerniaka. Nadmierne narażenie na działanie promieniowania ultrafioletowego (UV) – pochodzącego ze słońca czy źródeł sztucznych (np. solaria) jest szkodliwe, zwłaszcza dla skóry, ale wpływa też negatywnie na działanie układu odpornościowego, obniżając jego aktywność.

Nowotwory skóry są jednymi z najczęstszych. Najbardziej groźny z nich jest czerniak – stanowi nieduży odsetek zachorowań, ale rozwija się bardzo szybko. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że nawet 4 na 5 przypadków nowotworów skóry można byłoby uniknąć poprzez ograniczenie ekspozycji na działanie UV. 

Aby chronić się przed nadmiernym działaniem UV, WHO zaleca:

• unikanie przebywania na słońcu w godzinach 10:00-16:00, kiedy promieniowanie jest najsilniejsze,
• noszenie odzieży ochronnej, jak okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV, kapelusze z szerokim rondem i luźne ubrania,
• spędzanie czasu w cieniu,
• stosowanie kosmetyków z filtrem UV i ich ponowne nakładanie po kąpieli czy wysiłku fizycznym,
• całkowite zrezygnowanie z korzystania z solarium i lamp opalających,
• szczególne zwrócenie uwagi na ochronę dzieci i młodzieży, których skóra jest szczególnie wrażliwa na działanie promieniowania UV.

O czym należy jeszcze pamiętać?

Nie istnieją żadne argumenty zdrowotne przemawiające za korzystaniem z solariów – w Polsce od 2018 r. korzystanie z solariów przez osoby poniżej 18 roku życia jest nielegalne. Rekomenduje się całkowitą rezygnację z korzystania z solariów przez wszystkie osoby.

W okresie letnim, aby organizm wytworzył odpowiednią ilość witaminy D3, w ciągu dnia wystarczy około 10 minut przebywania na zewnątrz i może być to czas spędzony w cieniu. Nie ma konieczności ekspozycji na pełne słońce, by odczuć prozdrowotne działanie światła dziennego.

Obserwuj swoją skórę – raz w miesiącu wykonaj samobadanie znamion wg zasady ABCDE, opisującej zmiany, które powinny zwrócić Twoją uwagę:

• Asymetria (ang. Asymmetry) – brak symetrii w kształcie znamienia,
• Nieregularny obrys (ang. Border that is irregular),
• Nierównomierne wybarwienie (ang. Color that is uneven),
• Zmiana wielkości znamienia, zwykle jego powiększenie  (ang. Diameter),
• Ewolucja znamienia w przeciągu ostatnich tygodni lub miesięcy (ang. Evolving).

Grupy podwyższonego ryzyka

Szczególną uwagę na tego typu zmiany powinny zwracać osoby z grup podwyższonego ryzyka, przed wszystkim, które: 

• chorowały wcześniej na nowotwory skóry; 
• miały oparzenia słoneczne – w szczególności w dzieciństwie; przebywają dużo czasu na zewnątrz; 
• mają dużo znamion barwnikowych; 
• mają jasną karnację (jasna skóra i włosy); 
• opalają się i/lub korzystają z solarium.

Rekomenduje się, aby raz w roku wykonać przegląd znamion na całym ciele u lekarza specjalisty z wykorzystaniem dermatoskopu (specjalnego urządzenia przypominającego lupę, służącego do oglądania znamion w dużym powiększeniu).