Rehabilitacja

Rehabilitacja jest kluczowym elementem procesu powrotu do zdrowia i pełnej funkcjonalności pacjentów z rakiem gruczołu krokowego. To proces wieloetapowy i wieloaspektowy, który ma na celu zmniejszenie długoterminowych skutków leczenia, poprawę jakości życia oraz wsparcie psychiczne pacjentów po leczeniu onkologicznym. Rodzaj rehabilitacji zależy od zastosowanego leczenia (operacja, radioterapia, terapia hormonalna), jak również od stanu pacjenta. Wśród najważniejszych działań wskazać należy rehabilitację urologiczną oraz seksualną – zaburzenia w tych dwóch obszarach są częstym powikłaniem leczenia raka prostaty.

Znaczenie rehabilitacji urologicznej po leczeniu raka prostaty

Rehabilitacja urologiczna pomaga w minimalizowaniu skutków przebytego leczenia i przyspiesza powrót pełnej sprawności funkcjonalnej układu moczowego. Będzie ona obejmować przede wszystkim trening trzymania moczu i naukę poprawnych zachowań oraz ćwiczenie mięśni dna miednicy (tzw. mięśni Kegla). Regularne treningi pomogą wzmocnić mięśnie odpowiedzialne za trzymanie moczu i poprawić pojemność pęcherza, co z kolei pozwala wyeliminować lub przynajmniej ograniczyć oddawanie moczu w nocy i wydłużyć czas między dziennymi wizytami w toalecie.

Problemy z erekcją po leczeniu radykalnym

Wielu mężczyzn po leczeniu radykalnym raka stercza doświadcza różnego rodzaju problemów z erekcją, co istotnie przekłada się na ich życie osobiste. Dostępnych jest kilka różnych terapii pomagających radzić sobie z tym problemem, m.in.:

• terapia farmakologiczna – stosowanie leków wspomagających erekcję;
• fizykoterapia – terapie naczyniowe lub mechaniczne (pompy próżniowe), mogą wspomagać powrót funkcji seksualnych,
• wsparcie psychologiczne – terapia psychologiczna lub terapia par mogą być pomocne w radzeniu sobie z emocjonalnymi i relacyjnymi aspektami zmian w życiu seksualnym.

Kompleksowy program rehabilitacyjny – element opieki całościowej

Podobnie, jak w przypadku innych nowotworów, niezwykle istotne jest, aby rehabilitacja została rozpoczęta możliwie wcześniej. W trakcie leczenia pomoże w zachowaniu wydolności i sprawności fizycznej oraz zapobieganiu powikłaniom, a po zakończeniu leczenia będzie wspierać odzyskanie sprawności psychofizycznej i powrót do aktywnego życia. Szybkie wdrożenie programów rehabilitacji w zakres opieki kompleksowej może skutecznie zmniejszyć negatywne efekty choroby i leczenia w zakresie: układów sercowo-naczyniowego, oddechowego, mięśniowo-szkieletowego, zaburzeń neurologicznych i metabolicznych oraz może przynieść korzyści psychospołeczne.

Indywidualne podejście do pacjenta — co powinien uwzględniać program rehabilitacji?

Programy rehabilitacyjne powinny uwzględniać indywidualne czynniki ryzyka każdego pacjenta, wprowadzając:

• aktywność fizyczną – utrzymanie ogólnej sprawności fizycznej jest istotne dla poprawy samopoczucia, zmniejszenia zmęczenia, utrzymania masy ciała oraz poprawy funkcjonowania układu krążenia. Zalecane są spacery, pływanie i inne formy lekkiej aktywności fizycznej, dostosowane do możliwości pacjenta;
• terapię psychologiczną – diagnoza raka prostaty oraz jego leczenie mogą prowadzić do problemów emocjonalnych, takich jak depresja, lęk, stres i poczucie straty. Psychoterapia indywidualna lub grupowa pomaga pacjentom radzić sobie z emocjonalnymi aspektami choroby;
• zmianę nawyków żywieniowych – zaleca się dietę bogatą w warzywa, owoce, błonnik, a ubogą w tłuszcze nasycone i czerwone mięso;
• rzucenie palenia i ograniczenie spożycia alkoholu – może to poprawić rokowania oraz zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby;
• edukację pacjenta i jego rodziny na temat choroby, rehabilitacji i możliwych komplikacji, co jest istotne dla zrozumienia procesu leczenia i adaptacji do nowej sytuacji życiowej.

[1] Dieperink KB, Johansen C, Hansen S, Wagner L, Andersen KK, Minet LR, et al.. The effects of multidisciplinary rehabilitation: RePCa—a randomised study among primary prostate cancer patients. British Journal of Cancer 2013;109:3005–13. https://doi.org/10.1038/bjc.2013.679.
[2] Rath HM, Ullrich A, Otto U, Kerschgens C, Raida M, Hagen-Aukamp C, et al.. Psychosocial and physical outcomes of in- and outpatient rehabilitation in prostate cancer patients treated with radical prostatectomy. Supportive Care in Cancer 2016;24:2717–26. https://doi.org/10.1007/s00520-016-3076-7.
[3] Schover LR. Sexual rehabilitation after treatment for prostate cancer. Cancer. 1993 Feb 1;71(S3):1024-30.
[4] Dieperink KB, Wagner L, Hansen S, Hansen O. Embracing life after prostate cancer. A male perspective on treatment and rehabilitation. European Journal of Cancer Care 2013;22:549–58. https://doi.org/10.1111/ecc.12061.