Epidemiologia

Rak jajnika to poważna choroba, która dotyka wiele kobiet, zwłaszcza po menopauzie. W Polsce wykrywa się go dość często, a niestety zazwyczaj w późnym stadium. W tym tekście wyjaśniamy, jak często występuje rak jajnika, kto jest najbardziej narażony oraz dlaczego wczesne wykrycie choroby jest tak ważne.

Jak często występuje rak jajnika?

Rak jajnika jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych wśród kobiet na świecie. W 2022 roku był on siódmą przyczyną zachorowań i piątą przyczyną zgonów onkologicznych w tej populacji — szacuje się, że zachorowało około 320 tys. kobiet, a 200 tys. zmarło. W szczególności dotyka on kobiet w krajach rozwiniętych, gdzie standaryzowany współczynnik zachorowalności jest o 65% wyższy niż w krajach rozwijających się.

Obszary o wysokiej zachorowalności na raka jajnika na świecie

Polska należy do krajów o wysokiej liczbie zachorowań na ten nowotwór i zajmuje piąte miejsce na świecie pod względem liczby zachorowań na 100 tys. kobiet. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2022 roku był on szóstą przyczyną zachorowań na choroby onkologiczne wśród kobiet w Polsce. W latach 2013–2022 stwierdzano średnio 3,6 tys. zachorowań rocznie, co stanowiło 4% wszystkich nowotworów złośliwych diagnozowanych w tej populacji. Oznacza to, że co roku rak jajnika był diagnozowany u jednej na około 5,5 tys. kobiet (18,4 zachorowania na 100 tys. kobiet). Na przestrzeni lat 2013–2022 dane dotyczące zachorowalności utrzymywały się na dość stałym poziomie. Zachwianie tych trendów i spadek liczby zachorowań zaobserwowano w 2020 r., co najprawdopodobniej wynikało z odroczenia diagnozy oraz z innych ograniczeń związanych z pandemią COVID-19.

Kto jest najbardziej narażony na raka jajnika?

Częstość występowania raka jajnika wzrasta wraz z wiekiem. Choroba ta dotyka głównie kobiet w wieku pomenopauzalnym z medianą wieku w momencie rozpoznania wynoszącą 62 lata, przy czym około 50% przypadków jest diagnozowanych u kobiet w wieku 50–69 lat. Niemal 60% zachorowań stwierdza się u kobiet w wieku 60 lat i więcej, a 82% zachorowań dotyczy kobiet w wieku 50 lat i starszych. Jednocześnie około 7,5% rozpoznań dotyczy kobiet poniżej 40. roku życia, a 4,5% (najczęściej we wczesnych stopniach zaawansowania) — kobiet poniżej 35. roku życia. W ciągu ostatnich 40 lat zaobserwowano nieznaczny spadek zachorowań w krajach wysoko rozwiniętych, co przypisywane jest coraz większej dostępności doustnych środków antykoncepcyjnych.

Dlaczego rak jajnika jest tak groźny?

Mimo wprowadzenia nowych sposobów leczenia, liczba zgonów spowodowanych rakiem jajnika w dalszym ciągu jest bardzo wysoka. Ze wszystkich nowotworów ginekologicznych rak jajnika ma najniższą przeżywalność 5-letnią. W związku z tym rak jajnika zajmuje czwarte miejsce wśród onkologicznych przyczyn zgonu wśród kobiet. W latach 2013–2022 odpowiadał on średnio za 2 684 zgonów rocznie, co oznacza, że w wyniku choroby umierała jedna na 7 370 kobiet, czyli 13,6 na 100 tys. kobiet.

[1] Ferlay J, Ervik M, Lam F, Laversanne M, Colombet M, Mery L, Piñeros M, Znaor A, Soerjomataram I, Bray F. Global Cancer Observatory: Cancer Today {Internet]. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer. 2024 [27.01.2024]. https://gco.iarc.fr/today.
[2] Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie — Państwowy Instytut Badawczy. Raport otwarcia Narodowej Strategii Onkologicznej [Internet]. Warszawa: Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie — Państwowy Instytut Badawczy. 2021 [15.03.2024]. https://nio.gov.pl/wp-content/uploads/2024/01/Raport-otwarcia-Narodowej-Strategii-Onkologicznej-22.02.2022r.pdf
[3] Wojciechowska U, Barańska K, Miklewska M, Didkowska JA. Cancer incidence and mortality in Poland in 2020. Nowotwory. Journal of Oncology 2023;73(3):129-145. DOI: https://doi.org/10.5603/NJO.2023.0026