Jajnik
Rak jajnika to złośliwy, pierwotny nowotwór wywodzący się z komórek nabłonka znajdujących się wewnątrz oraz wokół jajników. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań na ten typ nowotworu, szczególnie wśród kobiet w okresie pomenopauzalnym. Większość przypadków stanowią tzw. guzy sporadyczne, czyli niezwiązane z dziedziczeniem mutacji genetycznych.
Pomimo wysiłków zmierzających do jego wczesnego wykrycia, rak jajnika stanowi trudny problem diagnostyczny. Na początku nie daje specyficznych objawów, a symptomy towarzyszące schorzeniu, takie jak wzdęcia czy bóle brzucha, są często mylnie utożsamiane z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. To sprawia, że choroba często wykrywana jest dopiero w zaawansowanym stadium, gdy jej leczenie jest bardziej złożone.
Pomimo postępu w diagnostyce i terapii, rak jajnika nadal stanowi istotne wyzwanie medyczne i wymaga szczególnej uwagi w opiece ginekologicznej i onkologicznej.
Wybierz interesujący Cię dział, aby dowiedzieć się więcej:
Epidemiologia
Polska należy do krajów o wysokiej zachorowalności na raka jajnika, zajmując 7. miejsce na świecie pod względem liczby nowych zachorowań na 100 tys. kobiet. W 2022 roku odnotowano ponad 3,5 tysiąca nowych zachorowań. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem — choroba dotyczy głównie kobiet w wieku pomenopauzalnym, chociaż około 8% przypadków diagnozuje się u kobiet poniżej 40 roku życia. Rak jajnika zwykle rozpoznawany jest w zaawansowanym stadium, co znacznie utrudnia leczenie i ogranicza szanse na skuteczną terapię.
Ponad 50% przypadków raka jajnika jest diagnozowanych
u kobiet w wieku 50–69 lat.
Etiologia i czynniki ryzyka
Dokładne przyczyny powstawania raka jajnika nie są znane. Wpływ na jego powstanie mogą mieć liczne czynniki ryzyka. Do najbardziej znanych należą wiek (powyżej 50. roku życia), wystąpienie raka jajnika w rodzinie oraz wyższa liczba przebytych owulacji.
Metody zapobiegania
W chwili obecnej nie określono skutecznych sposobów profilaktyki raka jajnika. Podstawą są regularne wizyty u ginekologa i prowadzenie zdrowego stylu życia. Doustne środki antykoncepcyjne wiążą się z istotną redukcją ryzyka nowotworu w populacji ogólnej. Natomiast w populacji z obciążeniem rodzinnym najskuteczniejsze jest profilaktyczne usunięcie jajników i jajowodów.
Objawy raka jajnika
Wczesny rak jajnika zazwyczaj nie daje żadnych objawów. Pierwsze symptomy są zazwyczaj mylone z powszechnymi schorzeniami i najczęściej obejmują dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Dopiero w chorobie zaawansowanej objawy są bardziej jednoznaczne.
Diagnostyka
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów mogących sugerować raka jajnika, wykonuje się badania obrazowe, takie jak przezpochwowe USG) oraz oznaczenie markerów nowotworowych. Niestety ich skuteczność w wykrywaniu choroby we wczesnym stadium (I lub II stopień zaawansowania) jest ograniczona. Dlatego ostateczne rozpoznanie raka jajnika możliwe jest wyłączniena podstawie analizy materiału pobranego podczas pierwotnego zabiegu chirurgicznego.
Leczenie
Rak jajnika to najgorzej rokujący nowotwór ginekologiczny, a skuteczność leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby przy rozpoznaniu. Podstawą terapii jest leczenie chirurgiczne, które potwierdza diagnozę, ocenia stadium choroby i usuwa zmiany nowotworowe. Po operacji stosuje się chemioterapię, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu. W zaawansowanych przypadkach wprowadza się leczenie podtrzymujące inhibitorami PARP, dostępne w Polsce w ramach programów lekowych.
Postępowanie po leczeniu i rehabilitacja
Po uzyskaniu całkowitego cofnięcia objawów choroby pacjentki powinny podlegać regularnej kontroli lekarskiej oraz badaniom. Dzięki temu możliwe będzie wczesne wykrycie nawrotu i wdrożenie leczenia. Jednocześnie, zarówno po zakończeniu leczenia, jak i w przypadku leczenia paliatywnego, pacjentki powinny mieć zapewniony dostęp do interwencji wspierających, obejmujących zmianę stylu życia, dietę, rehabilitację i opiekę psychologiczną.
Pamiętaj, że każdy przypadek zdrowotny wymaga indywidualnej oceny
Informacje zawarte w Kompendium mają charakter ogólny i nie stanowią profesjonalnej porady medycznej. Każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny — w razie wątpliwości, pytań lub potrzeby uzyskania szczegółowych wyjaśnień, skonsultuj się z lekarzem prowadzącym. To on najlepiej zna Twoją sytuację i pomoże dobrać rozwiązania odpowiednie dla Ciebie.
W przypadku dodatkowych pytań należy zwrócić się do lekarza. Porad i wsparcia udzielają też organizacje działające na rzecz pacjentów.