Objawy raka jelita grubego

    Data aktualizacji: 2025-02-12

    Objawy raka jelita grubego zależą od jego umiejscowienia i stopnia zaawansowania. Choroba rozwija się przez długi czas (nawet kilka do kilkunastu lat) a jej przebieg w tym czasie może być bezobjawowy. Objawy pojawiają się dopiero w wyniku wzrostu guza w obrębie światła jelita, nacieku sąsiednich struktur oraz przerzutów odległych.

     

    Niepokojące sygnały — objawy, których nie wolno ignorować

    W stadiach zaawansowanych najczęściej stwierdzane objawy obejmują między innymi:

    • zaburzenie rytmu wypróżnień (szczególnie naprzemienne biegunki i zaparcia),
    • uczucie niepełnego wypróżnienia,
    • obecność krwi w stolcu,
    • niezamierzona utrata masy ciała,
    • ogólne osłabienie, zmęczenie, zmniejszenie wydolności wysiłkowej.

    Jednocześnie każdy z tych objawów może być wynikiem chorób innych niż rak jelita grubego, dlatego rozpoznanie nie powinno opierać się wyłącznie na obserwowanych symptomach.

     

    Anemia jako cichy alarm — co może oznaczać ciągłe zmęczenie?

    Krwawienie do światła jelita jest jednym z najczęstszych objawów, wynikających z rozrostu guza. Jeżeli jest ono intensywne lub długotrwałe może ono prowadzić do rozwoju niedokrwistości (anemii) i niedoborów żelaza, wiążących się poczuciem osłabienia, ciągłego zmęczenia oraz zmniejszenia wydolności wysiłkowej. Niedokrwistość można potwierdzić w badaniu krwi, a rak jelita grubego jest jedną z jej najczęstszych przyczyn.

    Krwawienie do światła jelita prowadzi do pojawienia się krwi w kale. Jednak żywoczerwona krew lub czarne, smoliste zabarwienie stolca będą widoczne gołym okiem jedynie wtedy, gdy rak rozwija się w końcowym (lewym) odcinku jelita grubego — okrężnicy zstępującej, esicy lub odbytnicy. Krew z naczyń krwionośnych raka zlokalizowanego w prawej części jelita grubego (okrężnicy wstępującej i poprzecznej) będzie niewidoczna gołym okiem, a wykryć ją można za pomocą immunochemicznych testów na obecność krwi utajonej w kale (ang. fecal immunochemical test, FIT). 

     

    Objawy guza w prawej połowie okrężnicy obejmują osłabienie i utratę łaknienia, krwawienie utajone, niedokrwistość, ból brzucha, w lewej — krwawienie jawne lub utajone, zmianę rytmu wypróżnień, kurczowy ból brzucha i niedrożność jelit, a w przypadku raka odbytnicy — krwawienie jawne, uczucie parcia lub bólu, świąd odbytu i stolce „ołówkowate

     

    Zaparcia, biegunki i „ołówkowe stolce” — objawy zmian w świetle jelita

    W zaawansowanych postaciach rak jelita grubego może powodować znaczne zwężenie światła jelita — pojawiają się wtedy zaburzenia oddawania stolca, zmiana rytmu wypróżnień, występowanie biegunek lub zaparć, a nieraz obu objawów naprzemiennie. Rak zlokalizowany w odbytnicy może zwężać jej światło na tyle, że pojawią się cienkie i długie, tzw. „ołówkowe”, stolce. Może również wiązać się z uczuciem wypełnienia i niepełnego wypróżnienia, a wystąpienie któregokolwiek z tych objawów powinno być wskazaniem do konsultacji lekarskiej.

    Jednak raki rozwijające się w prawej (początkowej) części jelita grubego, czyli w okrężnicy wstępującej i poprzecznej, nie prowadzą zwykle do tak poważnego zwężenia jelita, aby wiązało się to z zauważalnymi objawami. Z tego powodu zmiany zlokalizowane z tej strony są znacznie bardziej podstępne i zazwyczaj wykrywane są później i w wyższych stadiach zaawansowania. Częstymi objawami tych guzów są uczucie ucisku lub dyskomfortu wiązane z rozrostem nowotworu, jednak pojawiają się one dopiero w zaawansowanym stadium choroby.

     

    Objawy zaawansowanego stadium — gdy nowotwór atakuje inne narządy

    W przypadku choroby uogólnionej obserwowane objawy związane są z odległymi przerzutami nowotworu, które najczęściej lokalizują się w wątrobie i płucach. Guz często jest wyczuwalny palpacyjnie, może pojawić się wodobrzusze, a w skrajnych przypadkach dochodzi do niedrożności jelit.

    Ze względu na utajony i powolny rozwój raka jelita grubego, pojawienie się objawów, które są zauważane przez pacjenta, jest zwykle związane z zaawansowaną fazą choroby. Dlatego jedyną metodą wczesnego wykrycia raka jelita grubego są badania profilaktyczne.

     

    [1] Wojciechowska U, Barańska K, Miklewska M, Didkowska JA. Cancer incidence and mortality in Poland in 2020. Nowotwory. Journal of Oncology 2023;73(3):129-145. DOI: https://doi.org/10.5603/NJO.2023.0026
    [2] National Comprehensive Cancer Network. Colon Cancer. Poland Edition (Version 2.2022) [ Internet]. 2022 [23.12.2024]. https://nio.gov.pl/wp-content/uploads/2024/01/Wytyczne-postepowania-diagnostyczno-terapeutycznego-u-chorych-na-raka-okreznicy-adaptacja-NCCN.pdf
    [3] DeVita VT, Lawrence TS, Rosenberg SA. Devita, Hellman, and Rosenberg's cancer : principles and practice of oncology. Twelfth edition. Philadelphia: Wolters Kluwer; 2023.