Diagnostyka

Mięsaki tkanek miękkich trudno rozpoznać bez dokładnych badań. Ten tekst wyjaśnia, jak wygląda proces diagnozowania mięsaka – od pierwszej wizyty u lekarza, przez badania obrazowe, aż po pobranie próbki guza do badania. Dowiesz się, dlaczego ważne jest, by diagnostyka odbywała się w specjalistycznym ośrodku i jakie badania pomagają ocenić, czy nowotwór się rozprzestrzenił.

Pierwszy krok — wizyta u lekarza

Przy podejrzeniu mięsaka tkanek miękkich (MTM) pierwszym krokiem jest wywiad lekarski (badanie podmiotowe), a następnie badanie fizykalne (badanie przedmiotowe). Podczas wizyty lekarz pyta pacjenta o objawy oraz bada podejrzaną zmianę, oceniając jej wielkość i położenie. Jeśli w badaniu stwierdza się obecność zgrubienia, kolejnym krokiem jest wykonanie badań obrazowych.

Rola badań obrazowych w diagnostyce

Diagnostyka obrazowa jest kluczowa dla dalszego planowania leczenia — ma na celu przede wszystkim ocenę zaawansowania nowotworu, przygotowanie do biopsji oraz ustalenie, czy możliwe jest radykalne leczenie chirurgiczne. Podejrzenie mięsaka tkanek miękkich można postawić na podstawie badania ultrasonograficznego (USG). Nie jest ono jednak wystarczające dla potwierdzenia rozpoznania, dlatego dalsze badania obrazowe powinny obejmować:

• rezonans magnetyczny (MR) z kontrastem — stosowany najczęściej w przypadku mięsaków zlokalizowanych w okolicy kończyn, miednicy i tułowia;
• tomografię komputerową (TK) z kontrastem, wykorzystywaną tylko, gdy podejrzewa się mięsaki zlokalizowane w przestrzeni zaotrzewnowej i śródotrzewnowej oraz klatce piersiowej, a czasem również jako dodatkowe badanie w innych sytuacjach klinicznych, np. przy podejrzeniu przerzutów;
• badanie rentgenograficzne (RTG) — pozwala na różnicowanie głęboko położonych mięsaków tkanek miękkich i pierwotnych mięsaków kości, a także na ocenę naciekania kości i występowania zwapnień;
• pozytonową tomografię emisyjną (PET-TK), która powinna być stosowana wyłącznie w przypadku wybranych chorych.

Biopsja — klucz do rozpoznania

Po ocenie wyniku badań obrazowych, wykonywana jest biopsja. Pobranie próbek tkanki nowotworowej powinno zostać przeprowadzone przez doświadczonego chirurga onkologa w wyspecjalizowanym ośrodku onkologicznym. Wyniki badania pobranych tkanek (analiza histopatologiczna) są niezbędne dla postawienia rozpoznania i zaplanowania leczenia. Dzięki biopsji można się dowiedzieć, czy nowotwór jest złośliwy lub łagodny, a także przeprowadzić badania molekularne i genetyczne. Jeśli zmiana jest odpowiednio mała, można zastosować biopsję wycinającą, czyli taką która skutkuje całkowitym usunięciem guza.

Przy podejrzeniu mięsaka, w celu uniknięcia błędnej diagnozy i niewłaściwego leczenia, zaleca się skonsultowanie pacjenta w ośrodku referencyjnym.

Dalsze badania — ocena zaawansowania choroby

Aby ocenić, czy choroba już się rozprzestrzeniła, konieczne mogą być dalsze badania — zwykle są to badanie rentgenograficzne (RTG) lub tomografia komputerowa klatki piersiowej i jamy brzusznej. Czasem może być też potrzebne przeprowadzenie dodatkowo: scyntygrafii kości, tomografii komputerowej mózgu, rezonansu magnetycznego całego ciała lub PET.

Uzyskane wyniki badań pozwalają na ustalenie stopnia zaawansowania choroby, które opiera się na trzech czynnikach: średnicy guza, jego lokalizacji oraz obecności lub braku przerzutów (do węzłów chłonnych i narządów odległych). Na tej podstawie podejmowane są decyzje dotyczące dalszego leczenia.

[1] Rutkowski P, Koseła-Paterczyk H, Kozak K, Ługowska I, Fijuth J, Jeziorski A, Ryś J, Spałek M, Borkowska A, et al. Wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u chorych na mięsaki tkanek miękkich u dorosłych [Internet]. Warszawa: Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy; b.d. [28.02.2025]. https://nio.gov.pl/wp-content/uploads/2024/01/Wytyczne-postepowania-diagnostyczno-terapeutycznego-u-chorych-na-miesaki-tkanek-miekkich.pdf
[2] Wojciechowska U, Barańska K, Miklewska M, Didkowska JA. Cancer incidence and mortality in Poland in 2020. Nowotwory. Journal of Oncology 2023;73(3):129-145. DOI: https://doi.org/10.5603/NJO.2023.0026