Metody zapobiegania

Wczesne wykrycie mięsaków tkanek miękkich bywa trudne. Wszystkie przyczyny ich powstawania nie są dokładnie znane, dlatego nie da się im w pełni zapobiec. Jednak u osób, które są w grupie podwyższonego ryzyka, ważne jest regularne wykonywanie badań. W tym tekście przeczytasz, kto powinien być pod stałą opieką lekarza, dlaczego warto unikać niektórych czynników środowiskowych i jak ważna jest szybka reakcja na niepokojące objawy.

Predyspozycje genetyczne — co można zrobić?

Możliwości profilaktyki mięsaków tkanek miękkich są ograniczone ze względu na niedostateczną wiedzę na temat przyczyn ich powstawania. Wpływ czynników genetycznych nie pozwala na całkowite zapobieganie zachorowaniu. Dlatego wykonywanie badań mających na celu możliwie najwcześniejsze choroby wskazane jest przede wszystkim w przypadku osób, u których stwierdza się zespoły genetyczne zwiększające ryzyko wystąpienia mięsaków tkanek miękkich, takie jak zespół Li-Fraumeni czy nerwiakowłókniakowatość (szerzej opisane w zakładce Czynniki ryzyka). Ta grupa pacjentów powinna znajdować się pod stałą opieką specjalistów w dziedzinie onkologii oraz regularnie wykonywać badania kontrolne.

Ostrożność przy napromienianiu — co warto wiedzieć?

Chociaż wcześniejsza ekspozycja na promieniowanie jonizujące może przyczyniać się do powstawania mięsaków tkanek miękkich, to dzięki rozwojowi technik radioterapii, ten czynnik będzie miał mniejsze znaczenie w powstawaniu mięsaków indukowanych. Niemniej zabiegi radioterapii powinny być przeprowadzane z najwyższą ostrożnością. Wszystkie osoby, w szczególności dzieci, które były poddane ekspozycji na wysokie dawki promieniowania (w wyniku licznych badań obrazowych, leczenia innych chorób lub wypadków jądrowych), powinny być objęte długoterminową obserwacją.

Zagrożenia w pracy i środowisku

W przypadku narażenia na inne czynniki środowiskowe, na przykład zawodowej ekspozycji na toksyczne substancje chemiczne (np. arszenik, herbicydy, pestycydy i dioksyny), kluczowe jest stosowanie odpowiednich środków ochronnych zgodnych z przepisami BHP.

Dlaczego szybka reakcja ma znaczenie?

Ponieważ mięsaki występują stosunkowo rzadko i są późno rozpoznawane, poprawa wyników leczenia możliwa jest przede wszystkim dzięki większej świadomości społeczeństwa. Przede wszystkim nie należy bagatelizować niepokojących objawów i możliwie wcześniej zgłaszać się z nimi do lekarza.

Błędne rozpoznanie i leczenie znacznie pogarszają rokowanie. Dlatego lekarze (podstawowej opieki zdrowotnej, chirurdzy, a także innych specjalizacji) powinni bezwzględnie stosować się do wytycznych postępowania w mięsakach. Jeśli istnieje podejrzenie mięsaka zaleca się skonsultowanie pacjenta w wyspecjalizowanym ośrodku referencyjnym.

[1] European Society for Medical Oncology. Mięsaki tkanek miękkich: poradnik dla pacjentów [Internet]. European Society for Medical Oncology; 2016 [13.02.2025]. https://www.esmo.org/content/download/88515/1620193/1/ESMO-ACF-Miesaki-Tkanek-Miekk%20ich-Poradnik-dla-Pacjentow.pdf
[2] Rutkowski P, Koseła-Paterczyk H, Kozak K, Ługowska I, Fijuth J, Jeziorski A, Ryś J, Spałek M, Borkowska A, et al. Wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u chorych na mięsaki tkanek miękkich u dorosłych [Internet]. Warszawa: Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy; b.d. [28.02.2025]. https://nio.gov.pl/wp-content/uploads/2024/01/Wytyczne-postepowania-diagnostyczno-terapeutycznego-u-chorych-na-miesaki-tkanek-miekkich.pdf
[3] Wojciechowska U, Barańska K, Miklewska M, Didkowska JA. Cancer incidence and mortality in Poland in 2020. Nowotwory. Journal of Oncology 2023;73(3):129-145. DOI: https://doi.org/10.5603/NJO.2023.0026