Odbyt

Rak odbytu należy do nowotworów występujących stosunkowo rzadko. Według szacunków, w 2022 roku na świecie odnotowano około 54,3 tys. nowych przypadków, z czego około 75% zdiagnozowano w krajach wysoko rozwiniętych. Dane epidemiologiczne wskazują na globalny wzrost zachorowalności na ten nowotwór.

W Polsce liczba zachorowań od dwóch dekad utrzymuje się na względnie stałym poziomie — rocznie diagnozuje się średnio około 300 nowych przypadków. Co istotne, rak odbytu dwukrotnie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn.

Jeśli chodzi o przyczyny powstawania, rak odbytu jest bardziej podobny do nowotworów narządów płciowych niż do innych nowotworów przewodu pokarmowego. Głównym czynnikiem jego rozwoju jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), które wykrywa się nawet u 90% pacjentów.

Ponieważ wirusy HPV i HIV odgrywają istotną rolę w rozwoju raka odbytu, działania profilaktyczne skupiają się na redukcji ryzyka zakażenia. Obejmuje to przede wszystkim unikanie ryzykownych zachowań, a w przypadku wirusa HPV — szczepienia.

Raka odbytu może dawać bardzo różne objawy, które często przypominają inne, mniej groźne schorzenia, i obejmują krwawienie z odbytu, pieczenie, śwąd i ból, zmiany rytmu wypróżnień oraz guzek lub zgrubienie w okolicy odbytu. Co więcej, około 20% chorych nie odczuwa żadnych dolegliwości, nawet w chorobie zaawansowanej. Wystąpienie któregokolwiek z tych symptomów nie zawsze oznacza raka, ale zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. Wczesne rozpoznanie znacznie zwiększa szanse na całkowite wyleczenie.

Diagnostyka raka odbytu rozpoczyna się zazwyczaj od badania fizykalnego, zwłaszcza badania per rectum, które pozwala wykryć guz lub zgrubienie. Następnie wykonuje się badania endoskopowe, umożliwiające dokładną ocenę zmian w kanale odbytu i pobranie wycinka do badania histopatologicznego. W celu określenia stopnia zaawansowania choroby stosuje się badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny miednicy, tomografia komputerowa klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz ultrasonografia przezodbytnicza.

Aktualnie leczenie raka odbytu bazuje przede wszystkim na zastosowaniu radioterapii i chemioterapii, najczęściej łącząc obie te metody. Takie postępowanie charakteryzuje się dużą skutecznością i pozwala na ograniczenie liczby pacjentów, u których konieczne jest wyłonienie sztucznego odbytu (stomii). Rozległe zabiegi chirurgiczne, które kiedyś były standardem, są aktualnie wykonywane przede wszystkim w przypadku niepowodzenia radiochemioterapii.

Leczenie raka odbytu może wpływać na wiele aspektów życia pacjenta. Regularne badania lekarskie i rehabilitacja stanowią kluczowy element procesu powrotu do zdrowia i pełnej sprawności oraz mogą pomóc chorym radzić sobie z fizycznymi i psychicznymi wyzwaniami związanymi z chorobą.

Stomia jelitowa to chirurgicznie utworzone połączenie między jelitem a skórą. Zabieg wpływa na funkcjonowanie pacjenta i powoduje konieczność adaptacji do nowej sytuacji. Stała i kompleksowa opieka stomijna wpływa na skrócenie czasu powrotu do zdrowia, poprawę jakości życia oraz lepsze wykorzystanie sprzętu stomijnego. Dlatego rozpoczyna się ona jeszcze przed zabiegiem chirurgicznym i trwa całe życie.

Rozpoczyna się ona już w szpitalu od przekazania pacjentowi bezpłatnej wyprawki stomijnej, zawierającej próbki produktów stomijnych, materiały edukacyjne oraz kontakt do dedykowanego, wykwalifikowanego opiekuna.
 

Informacje zawarte w Kompendium mają charakter ogólny i nie stanowią profesjonalnej porady medycznej. Każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny — w razie wątpliwości, pytań lub potrzeby uzyskania szczegółowych wyjaśnień, skonsultuj się z lekarzem prowadzącym. To on najlepiej zna Twoją sytuację i pomoże dobrać rozwiązania odpowiednie dla Ciebie.

W przypadku dodatkowych pytań należy zwrócić się do lekarza. Porad i wsparcia udzielają też organizacje działające na rzecz pacjentów.